Sytë e Elsës
Sytë e tu janë aq të thellë sa duke u perkulur për të pirë
Pashë të gjithe diejt të vijnë të pasqyrohen
Të hidheshin për të vdekur të gjithë të dëshpëruarit
Sytë e tu janë aq të thellë sa më humbin kujtesën
Në hijen e zogjve është oqeani i trazuar
Më pas koha e bukur papritmas vjen dhe sytë e tu ndryshojnë
Vera copëton renë në sofrën e ëngjëjve
Qielli nuk është kurrë më blu ashtu siç është mbi drithëra
Erërat përzënë më kot brengat e kaltërsisë
Sytë e tu më të kthjellët se ai kur një lot i ndrit
Sytë e tu bëjnë xheloz qiellin e pas shiut
Qelqi nuk është asnjëherë aq blu sa në thyerjen e tij
Mëmë e Shtatë dhimbjeve o dritë e njomur
Shtatë tehe kanë çarë prizmin e ngjyrave
Dita është më therëse se vjen mes të qarave
Irisi i shpuar me të zezë më blu sesa të jesh në zi
Sytë e tu ne fatkeqsi hapin të çarat e dyfishta
Nga ku ndodh mrekullia e Mbretërve
Kur me zemrën që rrihte ata erdhën që të tre
Pëlhura e Marisë në grazhd e varur
Një gojë i mjafton muajit Maj të fjalëve
Për të gjitha këngët dhe për të gjitha ngushëllimet
Shumë pak nga një qiell për miliona yje
U duheshin sytë e tu dhe sekreti i tyre binjak
Fëmija i tërhequr prej imazheve të bukura
Zgurdullon të tijtë me më pak tepri
Kur ti i hap sytë të mëdhenj , unë nuk e di nëse gënjen
Duket si rrebeshi që hap lule të egra
Fshehin shkrepëtima në atë lule livandoje
Ku insektet ndahen nga dashuritë e tyre të dhunshme
Jam i ngecur në rrjetën e yjeve që bien
Si një marinar që vdes në det në mes të gushtit
Kam nxjerrë këtë radium prej peshblendit
Dhe dogja gishtat e mi në këtë zjarr të ndaluar
O parajsë një qind herë rigjetur e rihumbur
Sytë e tu janë Peruja ime Golkonda ime India ime
Ndodhi që një mbrëmje të bukur universi u thye
Mbi shkëmbinj bregdeti që anijembyturit përflakën
Unë shikoja të shndrisnin mbi detin
Sytë e Elsës sytë e Elsës sytë e Elsës
Aragoni , autor surealist , përmbledh ne një vëllim të titulluar Sytë e Elsës , poemat që gruaja e tij dhe muzë Elsa Triollet i frymëzoi në vitet 1941-1942. Kështu , ai fsheh angazhimin e vërtetë në të cilin merr pjesë. Poema e parë , që i jep titullin vëllimit , është një përshkrim i koduar i syve të Elsës .
I. Sytë e Elsës
II. Vuajtja
I. SYTË E ELSËS
a) Teknika përshkruese
Sytë e Elsës janë të përshkruar me metafora që janë në raport me dy elemente :
~ Bluja e syve të saj :
- liqeni (strofa e parë)
- qielli (strofa 2)
- qelqi("Qelqi nuk është asnjëherë aq blu sa në thyerjen e tij ")
- lulja e livandos (strofa
~ Shkëlqimi :
- yje , fikse("miliona yje ") ose që bien (strofa
- radiumi , që është një metal i bardhë i shkëlqyeshem dhe radioaktiv , zbuluar nga Marie Curie më 1898, kjo fjalë vjen nga latinishtja që do të thotë "rreze" (peshblendi është oksidi i uraniumit).
- vende të përmendura për pasuritë ("Peru... Golkondë... Indi") Golkonda është një qytet në Indi , i shkatërruar më 1687, dhe që mbante një thesar të mrekullueshëm sipas legjendës .
- Fari ("të shndrisnin mbi detin")
~ Metaforat që anojnë nga bluja ndodhen më shumë në pjesën e parë , ndërsa ato që flasin për shkëlqimin ndodhen në të dytën . Kalimi realizohet me këtë varg :
" Irisi i shpuar me të zezë më blu sesa të jesh në zi "
E zeza kujton zinë , që do të thotë vuajtjen e pushtimit . Kjo është e kompensuar nga shkëlqimi i syve : është ylli që udhëheq .
~ Bluja i referohet gjithashtu të kaltrës (strofa 3), që simbolizon idealin e paarritshëm . Në fakt e kaltra është ngjyra e detit dhe e qiellit , por është e pakapshme , sepse kur marrim pak ujë apo pak ajër , ngjyra nuk është e njëjtë . Kjo temë është shumë e përdorur nga simbolistët .
b) Simbolizmi i syve
~ Aluzionet biblike :
- ******* e humbur nga Adami dhe Eva : " O parajsë një qind herë rigjetur e rihumbur " . Duke qënë poema e koduar , Elsa përfaqson Francën dhe ky varg bën fjalë për luftrat e shumta , në veçanti për dy Luftrat Botërore që ai ka përjetuar.
- mbretërit magë , sipas gojëdhënës popullore , magët e përmendur në ungjillin e Mateut ishin mbretër" mrekullia e Mbretërve ". , që i drejtoi deri në grazhd , simbolizon shpresën , dhe fëmija Jezus përfaqëson shpëtimtarin . Elsa e shtyn autorin të shkruajë , të luftojë për Francën.
~ Aluzioni i ylberit : simbolizon pajtimin , kalimi nga shiu në kohën e mirë , që do të thotë armëpushimi , paqja pas luftës.
~ Aluzion për fizikun e Elsës : ngjyra bjonde e flokëve të saj në imazhin e drithërave , bluja e syve .
~ Aluzioni për temën e dashurisë së zënë në kurth : " Jam i ngecur në rrjetën e yjeve që bien " apo " Si një marinar që vdes në det në mes të gushtit ". Përsëritjet nënvizojnë se ai është i mbërthyer në këtë dashuri , ai është skllav . Ka dy përsëritje , që nënvizon temën e çiftit .
~ Aluzioni për muzën : " sekreti i tyre binjak " tregon , me një lojë fjalësh , që është Elsa që frymëzon autorin . Në fakt , tingëllimi ngjason me "sekreti i tyre kam fjalë ", gémeaux (binjak) dhe j'ai mots (kam fjalë) shqiptohen njësoj – zhemo- që do të thotë se sekreti i Elsës është që t’i tregojë nën zë ato fjalë .
c) Vlerat e ndryshme të Elsës
~ Elsa si femër është pak e pranishme : njohim vetëm emrin e saj , ngjyrën e flokëve dhe të syve të saj .
~ Elsa si Muzë : E dallojmë në raportin që Aragoni mban me kohën : " më humbin kujtesën ". Duke shikuar sytë e Elsës ai harron kohën në të cilën jeton .
~ Elsa simbol i Francës : ajo personifikohet nga Maria , që solli në botë shpëtimtarin . Ajo shtyn Aragonin që të shpëtojë Francën.
Është pra një poezi dashurie , por gjithashtu e angazhuar .
II. Vuajtja
~ Aragoni evokon vuajtjen e tij personale , përshembull problemet e martesës : ", unë nuk e di nëse gënjen" " Fshehin shkrepëtima " ose " dashuritë e tyre të dhunshme ". Aragoni dhe Elsa kanë kaluar periudha të vështira , sidomos për sa i përket besnikërisë së Elsës . Këto vargje tregojnë se ai është i lënduar nga tradhtia .
~ Vuajtja e luftës është shumë prezente , siç e tregon fjalori shumë i pasur : "të vdesësh... i dëshpëruar... hidhërimë... lot... thyerje... dhimbje... tehe... të qara...në zi ... fatkeqsi... sa keq... i mbushur... therës... vdes... të dhunshme... zjarr... të djegur... u përflakën"
~ Vuajtja prej luftës.
"Në hijen e zogjve" Behet fjalë për evokimin e bombardimeve të bërë nga aviacioni
"anijembyturit" përshkruan nazistët.
"Universi u thye" evokon faktin që lufta është botërore.
"Maj" Është një aluzion për Majin e 1940 , pra e kapitullimit francez.
~ Dëshpërimi prej pushtimit.
"e prerë... e thyer... e shpuar... e çarë... thyen" evokim i asaj që është thyer ...
- Po ashtu në menyrë gjeografike . Në fakt , Franca është e ndarë në dysh , një zonë e lirë dhe një zonë e pushtuar.
- Apo në menyrë kronologjike, me kalimin nga liria në pushtim .
" Shtatë tehe kanë çarë prizmin e ngjyrave " përshkruan gjithë dhimbjet e përjetuara nga Franca.
" Mëmë e Shtatë dhimbjeve " është një shprehje që përdoret zakonisht në një lutje , 7 dhimbjet fillojnë nga lindja e Jezusit deri në vuajtjen që Maria e pa të kryqëzuar . Ketu , lutja i drejtohet Francës.
~ Vuajtja e poetit : Elsa është frymëzuesja e tij , burimi i tij i shkrimit . Por bëhet fjalë për një shkrim tragjik : është një dëshmi e humbjes . Kështu , "zjarri i ndaluar " përshkruan ndalimin për të folur për humbjen . "Zjarr" tregon që është një çështje e nxehtë .
Përfundim
Kjo poemë përbën një provë dashurie për Elsën dhe për Francën . Ai arriti që te publikonte dhe të shkruante gjatë luftës . Kjo shpjegohet nga fakti që poema është e kuptueshme vetëm nëse kemi çelësat : nëse dimë kush është Elsa dhe çfarë përfaqson ajo , të njohim datën . Ky tekst mund të kuptohet vetem nëse lexuesi do ta kuptojë (sigurisht që edhe duke dashur , ka që nuk e kuptojnë ).
Kështu , është gjithashtu e mundshme që disa Gjermanë e kanë kuptuar këtë poemë, por që nuk thanë gjë, sepse ata nuk deshën të shkatërrojnë kulturën franceze . Siç ndodhi përshembull në Paris : Hitleri kishte vendosur të shkatërronte monumentet kryesore të Parisit, sasitë e eksplozivit ishin vendosur, por përgjegjësi refuzoi ta ekzekutonte këtë urdhër.
Kjo poemë e parë përgatit gjithashtu përfundimin , që do të thotë rolin e trefishtë te Elsës (grua, muzë dhe Francë) që bashkohen në tekstin e fundit të vëllimit , në vargun e fundit , nga fjalët " Dashuria ime ka vetëm një emër"
