Pse dëshirojmë të udhëtojmë? Historia e parrëfyer se si u bëmë turistë
Pandemia aktuale ka mbajtur të mbyllur në shtëpi shumicën nga ne. Gjatë 2 viteve të fundit, industria e udhëtimeve është rrënuar. Sipas Organizatës Botërore të Turizmit, fluksi ndërkombëtar i turistëve në muajt janar-shtator 2021, pati një rënie prej 76 për qind. Ky është një ndryshim dramatik me vitet e fundit para pandemisë. Ne duam të udhëtojmë. Duam që t’i hipim avionit, tragetit, makinës. Çdo gjëje që do të na çojë diku tjetër përveç se aty ky ndodhemi. Por bllokimet dhe karantinat nuk e kanë zbehur dëshirën tonë për të “parë vende”.
Sipas “IPK International”, një sondazh global tregoi se 60-90 për qind e të anketuarve të anketuar synojnë të udhëtojnë. Për evropianët, synimet për të udhëtuar jashtë vendit tani janë pothuajse 90 për qind kundrejt niveleve para-Covid. Për amerikanët, kjo shifër është rreth 70 për qind.
Për aziatikët, është 60 për qind, por me një tendencë të fortë rritëse muajt e fundit. Dhe e dini se çfarë është më interesante? Nga të gjithë personat që shprehën dëshirën për të udhëtuar, 81 për qind duan ta bëjnë këtë jo për biznes, as për të vizituar të afërmit, por për argëtim. Dëshira e pashuar për të qenë diku tjetër nga vendi ku je, është shumë e çuditshme. Njerëzit kanë udhëtuar gjithmonë, dhe kjo është shumë e vërtetë. Përgjatë historisë, ata kanë udhëtuar për t’i shpëtuar klimës së ashpër, urisë ose luftërave.
Pra shumica e njerëzve nuk kanë udhëtuar kurrë me dëshirën e tyre, dhe sigurisht jo për kënaqësi, apo për të kaluar kohën e lirë. Njerëzit e parë që udhëtuan vullnetarisht ishin tregtarët. Në hebraishten e lashtë, fjalët “tregtar” dhe “udhëtar” janë sinonime…
Rrugës ndesheshin shpesh ushtarë dhe lajmëtarë, shtetarë dhe studiues, studentë dhe lypsarë, pelegrinë dhe njerëz të kërkuar nga autoritetet. Por mbi të gjitha ishin tregtarët, ata që merreshin me tregtinë e erëzave, arin, mëndafshit, armëve dhe perlave.
Udhëtimi, si qëllim në vetvete, ishte i panjohur deri në shekullin XVIII. Atëherë nga lindi ideja e udhëtimit për kënaqësi, turizmi? Si u bëmë turistë? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetje, duhet të gërmojmë më thellë në histori. Fjalori anglisht i Oksfordit, e daton përdorimin e parë të termit “turne” (tour) përafërsisht në vitin 1670.
Me origjinë nga frëngjishtja e vjetër, ky term do të thotë “kthesë” dhe i referohet gjithashtu një lëvizjeje rrethore; pra një udhëtim që rikthehet në pikën e tij fillestare . Dhe në fillimet veta ai ishte një ekskursion edukativ për të pasurit, të ashtuquajturat “Grand Tour”.
Të rinjtë e shtresave të pasura angleze, dërgoheshin në vende të gjera të Evropës kontinentale si pjesë e arsimimit të tyre. Shpesh vizitat e tyre zgjasnin të paktën një vit, në mos me vite. Por gjërat nisën të ndryshonin. Duke nisur nga vitet 1780, shtresat e mesme e profesionistëve përbënte pjesën më të madhe të “Grand Tour”, duke përfaqësuar 60 për qind të udhëtarëve. Ndërkohë në vitin 1811 ndeshim përdorimin e parë të fjalës “turizëm” (tourism). Por kënaqësia nuk konsiderohej ende si një arsye e rëndësishme për të udhëtuar. Por çfarë ndryshoi? Nga fundi i shekullit XVIII-të, në Evropë nisi të shpërbëhej rendi i vjetër feudal.
Pra po perëndonte bota e padronëve dhe bujkrobërve, duke i lënë botës së sapokrijuar të borgjezisë dhe proletariatit. U shpërbënë çifligjet dhe mbretëritë, dhe lindën shtetet kombëtare.
Këto i kthyen të gjithë në qytetarë të barabartë. Në parim, çdo qytetar u bë i barabartë (në praktikë, në disa vende, do të duhej më shumë se një shekull tjetër që e drejta e votës t’u shtrihej edhe grave). Dhe nacionalizmi u dha njerëzve një arsye të re për të udhëtuar, për të parë pjesën tjetër të vendit.
Shumë njerëz nuk mund ta shihnin fizikisht të gjithë vendin e tyre, por sigurisht që mund të shihnin monumentet e mëdha kombëtare, që janë paraqitjet fizike të kombit. Ndaj lindën muzetë kombëtarë, si një institucion i ri për të mbledhur, kategorizuar dhe shfaqur fuqinë e një kombi ose perandorie.
Kombet u përpoqën të ndërtonin monumente kombëtare, për të theksuar përparimin e tyre kombëtar shkencor dhe industrial. Kështu e famshmja Kulla Eifel në Paris përfundoi në vitin 1889. Statuja e Lirisë iu dhurua SHBA-së nga Franca në vitin 1886, dhe u shpall si monument kombëtar në vitin 1924.
Monumentet kombëtare, vazhduan të kopjohen në të gjithë botën. Po kështu lindën edhe parqet kombëtare. Në 1864, u krijua hapësira tokësore e parë e mbrojtur nga shteti, kur presidenti amerikan Abraham Linkoln nënshkroi ligjin për mbrojtjen e Luginës së Josemitit. Parku Kombëtar i Jelloustounit në SHBA, u shpall parku i parë kombëtar në botë në vitin 1872.
Sot në mbarë botën ka më shumë se 4000 parqe kombëtare. Gjithsesi, njerëzit duhej të nxiteshin të hidhnin hapat e parë si turistë, në një botë tërheqëse që po zgjerohej me shpejtësi. Plazhet ishin dikur mjedise të frikshme. Ndaj plazhet e egra duhej të shndërroheshin në vendpushime, ku njerëzit të shijonin diellin dhe detin.
Shkrimtarët romantikë, artistët dhe borgjezia e sapo-shfaqur ndihmuan në krijimin e një narrative të re të plazhit si një vend energjik, për t’u shëruar dhe ripërtërirë fizikisht dhe shpirtërisht. Biznesmenët ndërhynë menjëherë për të krijuar produkte dhe shërbime të reja.
Anglezi Tomas Kuk ishte një nga këta pionierë. Ai ishte organizator Ekspozitës së Madhe të Londrës në vitin 1858, kur dhjetëra mijëra njerëz të klasës punëtore udhëtuan me tren për të marrë pjesë në të. Po ashtu Kuk ishte pionier edhe i atij që ne sot e quajmë turizëm ndërkombëtar.
Ai krijoi turne në qytete të tilla si Parisi, Brukseli dhe Këlni, dhe në fund në mbarë botën.
Kuk themeloi kompaninë e udhëtimit “Thomas Cook & Son”. Ajo nuk ekziston më sot, por risitë e Tomas Kuk vazhdojnë të jetojnë, broshurat udhërrëfyese, rezervimet e udhëtimit, madje edhe paraardhësit e çeqeve të udhëtarëve (që sot janë zëvendësuar nga kartat e kreditit, të cilat nga ana e tyre po sfidohen nga aplikacionet globale të pagesave ). Pa këto risi, nuk ka gjasa që ne të jemi në gjendje të udhëtojmë aq shumë sa sot.
/ History of Yesterday – Bota.al
