Fuqia e “budallait”

... · Dhjetor 8, 2021

Fuqia e “budallait”

Sa më pak dimë, aq më tepër kemi siguri tek vetja, të bindur se mund të bëjmë gjithçka. Sa keq që nuk është e vërtetë. Eshtë efekti Dunning-Kruger dhe godet gjithmonë. Ai dëshmon se askush nuk mund të gjykojë veten objektivisht

Grabitësi i bankës, që ishte i sigurtë se ishte i padukshëm nga telekamerat e sigurisë, vetëm pse e kishte spërkatur fytyrën me lëng limoni. Profesori në pension, që në takimin e banorëve të pallatit, shpjegon fjalë për fjalë si funksionon televizioni satelitor, duke ngatërruar Stacionin Ndërkombëtar të Hapësirës me satelitët artificialë.

Kolegu i zyrës së shitjeve, që flet mbi sigurinë e sistemeve nukleare, duke e ngatërruar shkëmbimin me shkrirjen atomike. Në jetën e përditshme, ndeshen shumë njerëz të tillë (përveç ndoshta hajdutit), që sipas studiuesve, vuajnë nga efekti Dunning-Kruger. Nuk është një sëmundje e rëndë neurologjike, por një sjellje që ku më shumë e ku më pak, të gjithë e shfaqin.

Nobelistë mendjemëdhenj
Emri rrjedh nga një prej autorëve, të cilët e përshkruan për herë të parë (pra David Dunning dhe Justin Kruger, që në atë kohë punonin në Universitetin e Kornelit, Nju Jork); e kanë quajtur “mbivlerësim i aftësive të tua”. Domethënë një mendim i shpeshtë dhe i pranishëm tek të gjithë ne, se për të bërë ose ditur diçka, jemi më të mirë nga sa është në fakt e vërtetë.

Ka lojtarë shahu, që pavarësisht nga shkalla shumë e saktë e vlerave, janë të sigurtë se janë më mirë se të tjerët dhe objektivisht më të shkathët. Nëntëdhjetëvjeçarë që mëtojnë të marrin patentën, ndonëse qartazi nuk janë më në gjendje të ngasin automjetin. Ose ministrat e jashtëm të Shteteve të Bashkuara, që për të justifikuar një sulm ushtarak, akuzojnë një shtet se “zotëron armë të shkatërrimit në masë”.

Për të mbërritur tek çmimet Nobel, ku nuk mungojnë opinionet e njerëzve për çdo argument. Virologu i famshëm francez, Luk Montanje, i cili fitoi çmimin Nobel në vitin 2008 për zbulimin e virusit HIV, po përhap prej vitesh thashethemin, që fijet e ADN-së mund të lëshojnë valë elektromagnetike, duke formuar pastaj nanostruktura uji që shumojnë informacionin. Linus Poling, dy herë fitues i Nobelit (për kimi dhe paqe), përhapi teorinë e mjekësisë ortomolekulare. Ishte e bazuar edhe tek një superdozë me vitaminë C për të luftuar sëmundjet, madje edhe kancerin. Teori të pakuptimta, ndonëse vijnë edhe nga laureatë të çmimit Nobel.

Më të mirë nga të gjithë
Dunning dhe Kruger pyetën veten nëse ato që patën mbledhur ishin vetëm anekdota, apo nëse kishin baza të vërteta dhe shkencërisht të përshkrueshme.
Dhe filluan një seri eksperimentesh dhe vëzhgimesh për të sqaruar këtë fenomen. Në çdo fushë, nga ajo financiare, deri tek përdorimi i armëve, gramatikës angleze dhe përdorimit të logjikës, kanë arritur në të njëjtin përfundim: njerëzit nuk janë thuajse asnjëherë të aftë të gjykojnë mbi aftësitë e tyre.
Edhe pa mbërritur tek shembujt e fituesve te Nobelit apo hajdutëve të trashë (tingëllon si një shaka, por ngjarja është e vërtetë), do t’i ketë ndodhur të gjithëve të mendojnë se shkoi shumë mirë një intervistë pune apo një test shkollor, për të parë pastaj veten me një notë 4 ose 5. Një studim i zgjeruar në vitin 2012, Studimi Kombëtar i Aftësisë Financiare, i kryer nga ana e Thesarit të SHBA, u kërkoi 25 mijë amerikanëve të përgjigjen se cila ishte kompetenca e tyre mbi termat financiare.
Duke shqyrtuar në veçanti 800 prej tyre, që kishin falimentuar, dhe kështu supozohet se ata ishin jo vetëm “Ujqër të Uoll Stritit”, ekspertët zbuluan se në fushën financiare vetëgjykoheshin me përvojë mbi mesataren. Një ndjesi që të falimentuarit e kanë të përbashkët me menaxherët, studentët dhe lojtarët e futbollit. Shumica e tyre, në bazë të sondazheve të sakta, besojnë se janë më të mirë se të tjerët në punën e tyre, qoftë kjo goditja e një topi apo koordinimi i një aktiviteti të një kompanie; gjë që është dukshëm e pabesueshme.

Të sigurtë dhe agresivë
Efekti anësor i defektit të mungesës të vlerësimit personal është se të paaftët janë edhe më të sigurtë tek vetja e tyre. Ata që nuk dijnë të bëjnë asgjë janë më të vendosur në mendimet e tyre, më të sigurtë tek njohuritë e tyre, më kokëfortë për të ruajtur dhe mbështetur pozicionin e tyre. Sa më shumë që ata vërejnë se çfarë kanë thënë është krejtësisht e palogjikshme, aq më tepër qëndrojnë të vendosur tek ajo që kanë thënë, duke u bërë madje agresivë në mbrojtjen e pozicioneve të tyre.

Artikulli i Dunning dhe Kruger, që shpjegon çdo gjë titullohet: “Jo ekspertët dhe mungesa e vetëdijes për këtë: vështirësitë për të njohur paaftësinë e vetes, çojnë tek një gjykim i ekzagjeruar mbi veten”. Si rezultat i këtij mjedisi mendor, ndodh ndërkaq e kundërta: Dunning dhe Kruger kanë treguar se një person me të vërtetë ekspert, ka prirjen për t’u gjykuar shumë më ashpër sesa një i paaftë. Deri sa mbërrihet në një pikë në të cilën njerëzit më të informuar, të urtë dhe të mençur, perceptohen si më pak të aftë sesa mesatarja e njerëzve. Sipas David Dunning, kjo është për shkak se “personat ekspertë, mendojnë se të tjerët janë po aq të mirë sa ata; dhe prandaj ajo që ata nuk dinë nuk është asgjë e veçantë në krahasim me pjesën tjetër të njerëzimit”. Idetë rastësore.

Por cilat janë “forcat”, që në trurin tonë, na shtyjnë drejt një vlerësimi të vetes në mënyrë kaq të gabuar, sa të na bëjnë të artikulojmë gjykime tërësisht të gabuara? Pse paaftësia të çon në mënyrë të pashmangshme drejt pamundësisë për të gjykuar … vetë paaftësinë? Psikologët kanë vërejtur se nga
pikëpamja logjike, ajo qëndron në këmbë. Për të arritur ta gjykojmë veten të paaftë, do të ishte e nevojshme të zotëronim të njëjtat aftësi, të cilat garantojnë një vetë-gjykim objektiv: e pamundur. Sikurse është shprehur natyralisti i njohur anglez, Carl Darvin tek “Origjina e njeriut dhe zgjedhjes seksuale”: “Injoranca prodhon më shpesh besim, sesa njohuri”. Grabitësi që ishte lyer në fytyrë me lëng limoni nuk donte të besonte që telekamerat e sigurisë e kishin filmuar dhe policia e kishte njohur. Ishte absolutisht i bindur se lëngu i limonit, duke qenë se njihet si “boja e padukshme”, do t’i mundësonte atij të shmangte vëmendjen e padëshiruar.

Besim i lindur?
Përse ky qëndrim është kaq shumë i përhapur? Dunning përgjigjet me shaka: “Nëse më pyesni cili është tipari i vetëm, që e bën një person subjekt të këtij vetë-mashtrimi, unë do të thosha marrja e frymës”. Më shumë seriozisht, psikologët thonë se një mendje që injoron nuk është bosh, por plot me copa dhe pjesë informacioni, përvojat e të tjerëve që i ndjejmë si tonat, biseda të dëgjuara nëpër kafene, ose të lexuara vite më parë.

Këto fakte, ide, informacione dhe njohuri që janë shqyrtuar nga afër nga një tru që për milion vjet ka evoluar, duke u shndërruar në një “gjetje modelesh”, thotë Dunning: një mjet që përpiqet t’i japë kuptim çdo gjëje që sheh, ndjen apo mendon. Dhe kur ndjenja nuk është atje, ajo e imponon, me kushtinpër të futur një informacion të pasaktë, por me sa duket të drejtë, për të plotësuar tabllonë që ne kemi për botën

Truri është një krijues i palodhshëm tregimesh dhe ndërton vazhdimisht, pak a shumë histori të besueshme mbi atë që jemi dhe dimë, duke mbushur “gropat” me termat e reja që mbledhim. Receta e përsosur për të na zhytur në situata të rrezikshme apo fatkeqe. Për aq kohë sa specia jonë jetonte në fise me një duzinë njerëzish, të afërmit dhe miqtë mund të ishin pranë për të korigjuar, mbështetur apo vënë në lojë.

Por në një shoqëri demokratike, gjithnjë e më komplekse dhe të ndërlidhur, që zhvendos burime dhe njerëz në përgjigje të besimeve popullore, pushteti dhe agresioni i atyre që besojnë se kanë gjithmonë të drejtë mund të jetë i rrezikshëm./ BBCKnowledge / Përgatiti: www.bota.al

Ai_Tipi · Dhjetor 8, 2021

Super fuqi ka budallai por kur i gju vetes e ma veten ?

Jana · Dhjetor 8, 2021

Nje budall e prish nje mahall ? boll fuqi e ?

Ai_Tipi · Dhjetor 8, 2021

Jana said:
Nje budall e prish nje mahall ? boll fuqi e ?

Ca tbona lale ??

Jana · Dhjetor 8, 2021

Ai_Tipi said:
Ca tbona lale ??

Sen more se pata me ty ,per temen e kisha

Zeus · Dhjetor 8, 2021

E lexuat temën ?

Një histori mbi forcën e budallajt Guglielmo Marconi

Thuhet se Marconi, ende student, shkoi te Augusto Righi, zbulues i valëve elektromagnetike dhe Marconi i tha Righit se me valët e tij elektromagnetike do të kishte krijuar një telefon me valë për të komunikuar nga këtu në Amerikë. Righi e thotë Markonit se para se të nxjerr jashtë nga këtu me shkelma by..ve ik e studio para se të hapësh gojën.

Edhe Poincaré, fizikani më i madh francez i kohës, i intervistuar nga një gazetar e pyeti me ironi Marconin nëse ai ishte në dijeni të faktit që toka është sferike dhe jo e sheshtë. Pse kjo ironi? Sepse valët elektromagnetike përhapen në një vijë të drejtë, kështu që ishte e mundur të kapërcehej një kodër, por si të kapërcehet lakimi i globit?

Kur Marconi, falë parave të nënës së tij të pasur, instaloi një antenë në Cornwall dhe një në Kanada, eksperimenti ishte i suksesshëm. Pse u mor sinjali më krahun tjetër të botës?
Për shkak të pranisë së jonosferës (atëherë e panjohur) e cila vepron si pasqyrë dhe mbi të cilën vala përplaset dhe kthehet në tokë në antenen tjetër matanë globit.

Righi kishte të drejtë kur deklaroi se valët elektromagnetike ecin në një vijë të drejtë. Por as Righi dhe as Marconi nuk ishin të vetëdijshëm për ekzistencën e jonosferës (atëherë e panjohur)
. Marconi ja arriti këti eksperimenti sepse ishte ******** dhe mendonte se valët elektromagnetike përhapeshin paralelisht me sipërfaqen e tokës. Ai e provoj edhe me radarin, dhe injoranca e tij doli sheshit.
Në fakt, ai nuk mori kurrë një diplomë universiteti në fizikë, por çmimin Nobel po !.?

Cili është morali i kësaj historie prej budallajt ??

Socialdisexpert · Dhjetor 10, 2021

ZEUS said:
E lexuat temën ?

Një histori mbi forcën e budallajt Guglielmo Marconi

Thuhet se Marconi, ende student, shkoi te Augusto Righi, zbulues i valëve elektromagnetike dhe Marconi i tha Righit se me valët e tij elektromagnetike do të kishte krijuar një telefon me valë për të komunikuar nga këtu në Amerikë. Righi e thotë Markonit se para se të nxjerr jashtë nga këtu me shkelma by..ve ik e studio para se të hapësh gojën.

Edhe Poincaré, fizikani më i madh francez i kohës, i intervistuar nga një gazetar e pyeti me ironi Marconin nëse ai ishte në dijeni të faktit që toka është sferike dhe jo e sheshtë. Pse kjo ironi? Sepse valët elektromagnetike përhapen në një vijë të drejtë, kështu që ishte e mundur të kapërcehej një kodër, por si të kapërcehet lakimi i globit?

Kur Marconi, falë parave të nënës së tij të pasur, instaloi një antenë në Cornwall dhe një në Kanada, eksperimenti ishte i suksesshëm. Pse u mor sinjali më krahun tjetër të botës?
Për shkak të pranisë së jonosferës (atëherë e panjohur) e cila vepron si pasqyrë dhe mbi të cilën vala përplaset dhe kthehet në tokë në antenen tjetër matanë globit.

Righi kishte të drejtë kur deklaroi se valët elektromagnetike ecin në një vijë të drejtë. Por as Righi dhe as Marconi nuk ishin të vetëdijshëm për ekzistencën e jonosferës (atëherë e panjohur)
. Marconi ja arriti këti eksperimenti sepse ishte ******** dhe mendonte se valët elektromagnetike përhapeshin paralelisht me sipërfaqen e tokës. Ai e provoj edhe me radarin, dhe injoranca e tij doli sheshit.
Në fakt, ai nuk mori kurrë një diplomë universiteti në fizikë, por çmimin Nobel po !.?

Cili është morali i kësaj historie prej budallajt ??

Histori interesante dhe e bukur. Mendjet me te ndrituara, perher jan quajtur bud.alla nga te "zgjuarit"

Zeus · Dhjetor 10, 2021

Socialdisexpert said:
Histori interesante dhe e bukur. Mendjet me te ndrituara, perher jan quajtur bud.alla nga te "zgjuarit"

Në realitet këtu del në dritë kurajo e "budallajt".
Si i thonë një fjale: derisa inteligjenti po mendon,? budallaj ka kryer punë.

Kshu ndodhi edhe me Marconi-n. Nuk e kuptoj askush si funksionoj eksperimenti. Por funksionoj.

Socialdisexpert · Dhjetor 10, 2021

ZEUS said:
Në realitet këtu del në dritë kurajo e "budallajt".
Si i thonë një fjale: derisa inteligjenti po mendon,? budallaj ka kryer punë.

Kshu ndodhi edhe me Marconi-n. Nuk e kuptoj askush si funksionoj eksperimenti. Por funksionoj.

Me kujtove indianin Srinivasa Ramanujan i cili nuk kishte formim ne matematik por qe nxorri matematik te avancuar edhe per shumicen e matematicieneve

Jupiter666 · Dhjetor 10, 2021

Pse diskriminoni njerzit …

cdo njeri asht unik edhe budalla ..qe e ka fale zoti ashtu
..

injoranti asht tjeter gja ?

STONE_HEAD · Dhjetor 10, 2021

a e pranon kush a budall pa mir???

Jupiter666 · Dhjetor 10, 2021

STONE_HEAD said:
a e pranon kush a budall pa mir???

Shiko se budall asht nje person qe ka lind me “probleme”, dikur nuk ka pas shkenca psikologjike per te definuar njerzit me kufizime mendore dhe i thonin budall …

biles vet fjala budall asht turke

budall = scemo itilisht …nuk e kane zgjedh ato me qene te tille natyra ka ba punen e vet

Injoranca asht tema, qe ti zgjedh te jesh i tille …

Respekt per njerzit budall (deficence) ?

STONE_HEAD · Dhjetor 10, 2021

Jupiter666 said:
Shiko se budall asht nje person qe ka lind me “probleme”, dikur nuk ka pas shkenca psikologjike per te definuar njerzit me kufizime mendore dhe i thonin budall …

biles vet fjala budall asht turke

budall = scemo itilisht …nuk e kane zgjedh ato me qene te tille natyra ka ba punen e vet

Injoranca asht tema, qe ti zgjedh te jesh i tille …

Respekt per njerzit budall (deficence) ?

e vertet kjo gje po sot ka disa qe nuk jan deficient por zgjedhin te jen ashtu

Jupiter666 · Dhjetor 10, 2021

STONE_HEAD said:
e vertet kjo gje po sot ka disa qe nuk jan deficient por zgjedhin te jen ashtu

kta qe zgjedhin quhen “********”

pastaj te kuptohemi, ka ngele ne zhargonin fjala budalla per me etiketu dikend qe eshte ndryshe mendon ndryshe dhe sillet ndryshe me vetedije …po kto nuk jane budallenjet e vertet.

Budalla i vertet nuk e din qe eshte i tille ?

STONE_HEAD · Dhjetor 10, 2021

Jupiter666 said:
kta qe zgjedhin quhen “********”

pastaj te kuptohemi, ka ngele ne zhargonin fjala budalla per me etiketu dikend qe eshte ndryshe mendon ndryshe dhe sillet ndryshe me vetedije …po kto nuk jane budallenjet e vertet.

Budalla i vertet nuk e din qe eshte i tille ?

fiks a me I zgjuari gagaga

Zeus · Dhjetor 10, 2021

Jupiter666 said:
Shiko se budall asht nje person qe ka lind me “probleme”, dikur nuk ka pas shkenca psikologjike per te definuar njerzit me kufizime mendore dhe i thonin budall …

biles vet fjala budall asht turke

budall = scemo itilisht …nuk e kane zgjedh ato me qene te tille natyra ka ba punen e vet

Injoranca asht tema, qe ti zgjedh te jesh i tille …

Respekt per njerzit budall (deficence) ?

Po kapesh në etimlogjinë e fjalës. S'ka lidhje.

Çfarë është një që thotë se 2x2 =5 budalla apo injora-nt. E Pse jo inteligjent?

Jupiter666 · Dhjetor 10, 2021

ZEUS said:
Po kapesh në etimlogjinë e fjalës. S'ka lidhje.

Çfarë është një që thotë se 2x2 =5 budalla apo injora-nt. E Pse jo inteligjent?

Nje qe thote 2x2=5 asht:

ironik
me te meta mendore (budalla)
******** qe injoron matematiken

Chilling · Dhjetor 10, 2021

Na kujtut ate barsoleten
Te spitali budallenjve nje punetor qe punonte nga frika è nje budallai hypen ne peme, dhe nderkohe vjen doktorri aty me sharre ne dore dhe i thot zbrit nga pema se do e pres, dhe puntori i thot jo jo nuk zbres.
Nderkoh vjen nje budalla me thik dhe i thot zbrit posht se do e pres pemen dhe puntori zbret nga pema
Dhe i thot doktorri po ti me lale thot un me sharr ndore thot tthash zbrit se do e pres dhe nuk zbrite tha, kur t tha ky tha me thik ne dore do e pres tha zbrite ti, i thote punetori doktorrit: Po budalla eshte ai tha e pret ?

Chilling · Dhjetor 10, 2021

Jupiter666 said:
Nje qe thote 2x2=5 asht:

ironik

me te meta mendore (budalla)

******** qe injoron matematiken

Varet koncepti si e perdor se po te boj 1 shembull te thjeshte: 1+1=2 (matematike te gjith e dim) por nese te them 1+1=3 dmth 1mashkull + 1 femer = 3 (beb) ?

Zeus · Dhjetor 10, 2021

Jupiter666 said:
Nje qe thote 2x2=5 asht:

ironik

me te meta mendore (budalla)

******** qe injoron matematiken

Pse shoku? Pse mendon ashtu?
Përsonalisht kërkoj të kuptoj diçka pikërisht aty ku gjërat janë/o duken më absurde përballë logjikës.

Ekuacioni 2+2=5 ka shekuj që debatohet. Natyrisht nuk mund të konfirmohet....(o ndoshta)?
Por nuk mund të përjashtohet ?

Fibonacci (jetuar rreth 1200) është matematikanit më famoz në këtë kuadër.
(Për kush i njeh sekuencat e Fibonacci, ose ndryshe "Aurora e Fibonaccit" me numrin e artë të gjithësisë 1.618 )
Ky pra, nuk e demostron dot 2+2=5 por, deklaron se 2+2 është me afer 5ës se 4shit. ?
Nga një shëmbull i thjeshtë me 4 lepuj në kafaz ?
E par nuk ishte as budalla dhe as injora..t por matematikanit dhe shumë i zgjuar ?

Ekuacioni 2+2=5 është akoma debat shkencore ?

Welcome to the forum 👋, Visitor

Chat Shqip

PËRSHËNDETJE VIZITOR!

Fuqia e “budallait”

Fuqia e “budallait”​

C’era una volta!

I am not a follower, I am a leader.

C’era una volta!

I am not a follower, I am a leader.

Anetar i ri

Social_distance_expert

Anetar i ri

Social_distance_expert

Anetar i ri

Larguar per ne hene

Anetar i ri

Larguar per ne hene

Anetar i ri

Larguar per ne hene

Anetar i ri

Anetar i ri

TheNotorious

TheNotorious

Anetar i ri

Theme customization system

Wide/Narrow view

Grid view forum list

Picture grid mode

Close sidebar

Fixed sidebar

Close radius

We value your privacy

Fuqia e “budallait”