Dhjetë ditë që u zhdukën nga kalimi i kalendarit, nga ai Julian në atë Gregorian
Kur bëhet fjalë për kalendarët, gabimet e vogla mund të shtohen me kalimin e kohës. Kalendari i përhapur në botën e krishterë për CE, mijëvjeçarit të parë dhe një pjesë të mijëvjeçarit të dytë, ishte një përmirësim i dukshëm në krahasim me kalendarin romak republikan, i mëparshmi, por ai ishte 11 minuta dhe 14 sekonda më i gjatë se viti tropikal (në kohë duhet Dielli të kthehet në të njëjtin pozicion, siç shihet nga Toka). Rezultati ishte që kalendari shkonte rreth një ditë për çdo 314 vjet.
Një nga problemet më të ngutshme të shkaktuara nga gabimi ishte vështirësia në rritje e llogaritjes së datës së Pashkëve, të cilën Këshilli i Nikesë më 325 e kishte dekretuar, se duhet të binte të Dielën e parë, pas Hënës së parë të plotë, pas ekuinoksit verior, i cili në atë kohë ra më 21 Mars. Mospërputhja në rritje, midis datës së caktuar nga këshilli, dhe ekuinoksit aktual verior, u vu re në shekullin e 8-të të erës sonë, nëse jo më herët, dhe një numër propozimesh për reforma, u sollën para papëve në Mesjetë. Por nuk u mor asnjë veprim dhe kalendari Julian, i gabuar siç ishte, mbeti kalendari zyrtar i kishës së krishterë.
Në seancën e tij të viteve 1562–63, Këshilli i Trentit miratoi një dekret duke kërkuar që Papa të zgjidhte problemin, duke zbatuar një kalendar të reformuar. Por u deshën dy dekada të tjera për të gjetur një rregullim të përshtatshëm dhe për ta vënë atë në vend. Pas shumë vitesh konsultimesh dhe kërkimesh, Papa Gregori XIII nënshkroi një dekret papal në shkurt të vitit 1582 duke shpallur kalendarin e reformuar që erdhi i njohur si kalendari Gregorian. Reformat u bazuan në sugjerimet e shkencëtarit italian, Luigi Lilio, me disa modifikime nga matematikani dhe astronomi jezuit, Christopher Clavius.
Pjesa më surreale e zbatimit të kalendarit të ri erdhi në tetor të vitit 1582, kur 10 ditë u hodhën nga kalendari për të sjellë ekuinoksin verior nga 11 marsi përsëri në 21 mars. Kisha kishte zgjedhur tetorin për të shmangur anashkalimin e ndonjë festivali të madh të krishterë. Pra, në vendet që miratuan kalendarin e ri, Festa e Shën Françeskut të Asizit më 4 tetor 1582, u pasua drejtpërdrejt më 15 tetor. Franca bëri tranzicionin veçmas në dhjetor.
Diçka aq komplekse sa implementimi i një kalendari të ri, nuk mund të ikte pa ndonjë komplikacion, sidoqoftë. Vendet protestante dhe ortodokse nuk donin të merrnin drejtim nga Papa, kështu që ata nuk pranuan të miratojnë kalendarin e ri. Rezultati ishte që Evropa Katolike- Austri, Spanjë, Portugali, Itali, Poloni dhe shtetet katolike të Gjermanisë, papritmas u hodhën përpara nga pjesa tjetër e kontinentit me 10 ditë, dhe të udhëtosh nëpër një kufi shpesh nënkupton udhëtimin përpara ose mbrapa në kalendar.
Përfundimisht, vendet jo katolike filluan të miratojnë kalendarin Gregorian. Rajonet protestante të Gjermanisë dhe Hollandës kaluan në shekullin e 17-të. Britania e Madhe dhe territoret e Perandorisë Britanike ndoqën padinë më 1752, duke përhapur kalendarin Gregorian në të gjithë globin.
Albert Vataj
