Neptuni.

[Juno]

Neptuni eshte planeti i 8-te nga Dielli dhe i katerti me i madh . Neptuni eshte me i vogel ne diameter, por me i madh ne peshe se sa Urani.

Distanca/Orbita rreth Diellit: 4,498,396,441 km.
Perihelion (Distanca me e afert me diellin): 4,459,753,056 km.
Aphelion (Distanca me e larget me diellin): 4,537,039,826 km.
Rrezja Mesatare: 24,622 km.
Perimetri Mesatar: 154,704.6 km.
Volumi: 62,525,703,987,421 km3.
Masa: 102,410,000,000,000,000,000,000,000 kg.
Dendesia: 1.638 g/cm3.
Siperfaqa: 7,618,272,763 km2.
Graviteti i Siperfaqes: 11.15 m/s2. Nese ne Toke ju peshoni 45.5 kg, ne Neptun ju peshoni 51.2 kg.
Shpejtesia e Ikjes: 84,816 km/h.
Periudha rrotulluese rreth vetes (Gjatesia e Dites/Nates): 16.1 ore te Tokes. 18 ore te Tokes ne zonen ekuatoriale.
Periudha rrotulluese rreth Diellit (Gjatesia e Vitit): 164.7 vite te Tokes jane = me 1 vit tek Neptuni.
Shpejtesia Mesatare e Orbites rreth Diellit: 19,566 km/h.
Orbita e Cuditeshme: 0.00859048.
Orbita e Pjerret: 1.77 grade.
Prirja Ekuatoriale e Orbites: 28.3 grade.
Orbita Perimetrale: 28,263,736,967 km.
Temperatura minimale/maksimale ne Siperfaqe: -214 °C.
Perberjet Atmosferike: Hidrogjen 80%, Helium 19%, Metan 1%, dhe % te vogel Amoniaku, dhe Avuj Uji.

Pas zbulimit te Uranit, u vu re se orbita e tije nuk ishte sic duhet te jete ne perputhje me ligjet e Njutonit. Ishte parashikuar, qe nje tjeter planet me i larget duhet te jete shqetesues per orbiten e Uranit. Neptuni eshte verejtur nga Galle dhe d’Arrest me 23 shtator 1846 ne vende te pavarura parashikuar nga Adams dhe Le Verrier nga llogaritjet bazuar ne pozicionet e verejtura te Jupiterit, Saturnit dhe Uranit. Nje mosmarreveshje nderkombetare u ngrit ne mes anglishtes dhe frengjishtes (edhe pse jo, me sa duket mes Adams dhe Le Verrier personalisht) mbi prioritetin dhe te drejten per emrin e planetit te ri, ata tani jane kredituar per zbulimin e Neptunit. Vezhgimet e mevonshme kane treguar se (orbitat-rrotullimet) e llogaritura nga Adams dhe Le Verrier ndryshojne nga ajo aktuale e Neptunit, i cili rrotullohet shume me shpejt.

Me shume se 3 shekuj me pare, ne 1613, Galileo verejti Neptunin kur ai ndodhej shume afer Jupiterit, por ai mendonte se ishte vetem nje yll. Per dy nete radhazi ai ne te vertete kishte vene re se ai levizi pak ne lidhje me nje tjeter yll aty prane. Por ne netet e mevonshme ai ishte jashte fushes se tij te pare. Por per fat te keq qielli me re pengoi vezhgimin ne ato pak dite kritike.

Neptuni eshte vizituar vetem nga nje anije kozmike, Voyager 2 me 25 Gusht 1989. Pjesa me e madhe qe ne dime per te vjen nga ky takim i vetem. Por per fat te mire, vezhgimet e fundit nga Toka kane shtuar nje kuptim shume te madh rreth planetit.

Orbita e Plutonit eshte aq e çuditshme ,sa qe ndonjehere kalon dhe orbiten e Neptunit duke bere kete te fundit planetin me te larget nga Dielli per disa vjet.

Perberja e Neptunit eshte e ngjashme me Uranin e perbere prej akujve dhe shkembit me rreth 15% hidrogjen dhe nje sasi te vogel te heliumit. Si Urani, por ndryshe nga Jupiteri dhe Saturni, ai nuk mund te kete nje shtrese te dallueshme te brendshme. Neptuni ka nje berthame te vogel (rreth mase e Tokes) e perbere prej materialit shkembor. Atmosfera eshte kryesisht hidrogjen dhe helium me nje sasi te vogel te metanit-gaze te ndryshem.

Ngjyra blu e Neptunit eshte kryesisht rezultat i thithjes se drites se kuqe nga metani ne atmosfere, por ka edhe disa komponente te paidentifikuar, te cilet i japin reve ngjyren blu.

Neptuni ka ererat me te shpejta ne Sistemin Diellor me nje shpejtesi prej 2000 km/ore.
Si Jupiteri dhe Saturni, Neptuni ka nje burim te brendshem te ngrohjes – kjo rrezaton dy here me shume energji se sa ajo qe merr nga Dielli.

Ne takimin e pare Voyager, pa se tipari me i shquar tek Neptuni ishte njolla e zeze ne hemisferen jugore. Ajo ishte rreth sa gjysma e madhesise se njolles kuqe tek Jupiteri. Erat e forta tek Neptuni levizin njollen e zeze me nje shpejtesi (1,120 km ne ore). Voyager 2 zbuloi nje njolle te vogel ne hemisferen jugore, gjithashtu dhe nje Re te bardhe te holle, qe rrotullohet rreth planetit ne cdo 16 ore e quajtur Scooter.

Shikoni imazhet per kete informacion

Megjithate vezhgimet nga HST ne 1994 tregojne se njolla e madhe eshte zhdukur!. Ajo eshte zhdukur ose thjesht eshte fshehur nga aspekte te tjera te atmosferes. Disa muaj me vone HST zbuloi nje vend te ri te erret ne hemisferen veriore te Neptunit. Kjo tregon se ndryshimet ne atmosfere jane te shpejta, ndoshta per shkak te ndryshimeve te temperatures.

Neptuni gjithashtu ka unaza. Vezhgimet nga Toka treguan vetem harqe te zbehta ne vend te unazave te plota, por imazhet nga Voyager 2 treguan, qe ato jane unaza te plota te shndritshme. Nje nga unazat duket te kete nje strukture kurioze te perdredhur.

Si unazat e Uranit dhe Jupiterit, edhe ato te Neptunit jane shume te erreta, por perberja e tyre eshte e panjohur.
Fusha magnetike e Neptunit eshte si ajo e Uranit, e perbere ndoshta nga shtresa uji ne pjesen e mesme.

Neptuni mund te shihet edhe me dylbi (, ne qofte se ju e dini saktesisht se ku mund te shikoni), por nje teleskop i madh eshte i nevojshem per te pare figuren e plote te Neptunit ndryshe nga pamja me dylbi.

Neptuni ka 13 hena te njohura